Iznenadan nedostatak vazduha u plućima ili otežano disanje (dispneja), je među najčešćim razlozima za posjete ljekaru.
Takođe, jedan je od glavnih razloga zbog kojeg ljudi pozivaju hitnu pomoć.
Sasvim je normalno osjetiti nedostatak vazduha nakon nekog fizičkog napora.
Međutim, ako se otežano disanje javi iznenada, bez nekog očiglednog razloga, to može da bude upozoravajući znak nekog ozbiljnijeg zdravstvenog problema.
U daljem tekstu se nalaze informacije o najčešćim uzrocima za:
- Iznenadan gubitak daha (otežano disanje)
- Trajne probleme sa disanjem
Ove informacije se ne bi trebale koristi da sami uspostavite dijagnozu, ali vam mogu dati ideju šta je to što vam uzrokuje probleme sa disanjem.
Otežano disanje – kada se obratiti ljekaru?
Ako se otežano disanje javi iznenada, odmah se obratite vašem ljekaru.
Nedostatak vazduha može da bude simptom nekog problema sa disajnim putevima ili srčanih problema.
Ako već neko vrijeme imate problema sa otežanim disanjem , nikako ih ne ignorišite. Posjetite vašeg ljekara pod hitno, jer su problemi sa disanjem najvjerovatnije povezani sa nekim hroničnim oboljenjem kao što su astma, gojaznost ili hronična opstruktivna bolest pluća, te je neophodno da se pravilno tretiraju.
Pitanja koja će vam ljekar najvjerovatnije postaviti:
- Da li se otežano disanje javilo postepeno ili iznenada?
- Da li je nešto izazvalo probleme sa disanjem, poput treninga?
- Koliko vam je otežano disanje? Da li se javlja samo kada nešto radite ili kada odmarate?
- Boli li vas kada dišete?
- Da li kašljete?
- Pogoršava li se situacija sa disanjem kad u određenom položaju – na primjer, kada ležite?
Osjećaj da se gušite može biti zastrašujući, ali ljekari su dobro upućeni u to kako tretirati ovaj problem.
Ako bude potrebno, dobićete dodatni oksigen kako bi vam pomogao sa disanjem.
Iznenadno otežano disanje – koji su uzroci?
Iznenadan nedostatak vazduha u plućima, koji se javi bez očiglednog razloga je najvjerovatnije uzrokovan nekim od sljedećih zdravstvenih problema.
Problemi sa plućima ili disajnim putevimaIznenadan nedostatak vazduha (otežano disanje) može biti uzrokovan napadom astme.
To znači da su disajni putevi suženi, te proizvodite više šlajma (ljepljiva sluz), što uzrokuje otežano disanje i kašalj. Napad astme izaziva osjećaj gušenja, jer su disajni putevi zakrčeni.
Ljekar će vas najvjerovatnije savjetovati da pored inhalatora za astmu, koristite specijalnu komoru za udisanje (spacer). Spacer omogućava da se lijek dostavi direktno u pluća, te olakšava probleme sa disanjem.
Takođe, otežano disanje i kašalj mogu da budu uzrokovani pneumonijom (upala pluća). Upala pluća obično se javlja uslijed infekcije, te ju je potrebno tretirati antibioticima.
Ako patite od hronične opstruktivne bolesti pluća, nedostatak vazduha je najvjerovatnije znak da se zdravstveno stanje pogoršalo.
Problemi sa srcem
Moguće je da se doživi srčani udar bez očiglednih simptoma, poput bolova u prsima i teške anksioznosti. Ovo stanje se često naziva „tihi“ srčani udar.
Prema tome, otežano disanje može da bude simptom srčanog udara. Ako vi ili vaš ljekar smatrate da je to slučaj, potrebno je popiti aspirin, te se uputiti u bolnicu pod hitno.
Zastoj srca je još jedan mogući uzrok problema sa disanjem. Ovo, po život opasno zdravstveno stanje, se javllja kada srce ima problema da pumpa dovoljno krvi kroz tijelo, a obično zato što je srčani mišić postao preslab ili zgrčen, te ne može normalno da obavlja svoju funkciju. To može dovesti do nakupljanja vode u plućima, što izaziva otežano disanje.
Kombinacija promjena životnih navika, lijekova ili operacije, pomaže da se vrati normalna funkcija srca, te olakšava probleme sa disanjem.
Takođe, otežano disanje može biti povezano sa problemima srčanog ritma, kao što je atrijalna fibrilacija (nepravilni i brzi otkucaji srca) ili supraventrikularna tahikardija (pravilni i brzi otkucaji srca).
Napad panike ili anksioznost
Napad panike ili anksioznost može izazvati ubrzano, duboko disanje, poznato kao hiperventilacija. Koncentrisati se da sporo dišete ili disanje u kesu bi trebalo da olakša probleme.
Otežano disanje – manje uobičajeni uzroci
Problemi sa disanjem mogu biti uzrokovani i drugim, ne tako čestim problemima.
- Teška alergijska reakcija (anafilaksija)
- Pneumotoraks – djelimični kolaps pluća izazvan malim rascjepom na površini pluća, koje čine da vazduh postane zarobljen u prostoru oko pluća
- Plućna embolija – blokada u jednom od krvnih sudova u plućima
- Idiopatska plućna fibroza – rijetka i slabo shvaćenu stanje koje uzrokuje ožiljke na plućima
- Pleuralni izliv – nakupljanje tečnosti između dva lista plućne maramice (pleure)
- Dijabetička ketoacidoza – komplikacija dijabetesa, koja uzrokuje da se kiselina nakuplja u krvi i urinu
Trajno otežano disanje – koji su uzroci?
Uzrok dugotrajnih problema sa disanjem može biti:
- Gojaznost ili loša fizička sprema
- Loše kontrolisana astma
- Hronična opstruktivna bolest pluća – trajno oštećenje pluća, obično izazvano dugoročnim pušenjem
- Anemija – nizak nivo kiseonika u krvi, izazvan nedostatkom crvenih krvnih zrnaca ili hemoglobina (dio crvenih krvnih ćelija koje prenose kiseonik)
- Zatajenje srca – kada srce ima problema da pumpa dovoljno krvi u organizam, obično jer je srčani mišić́ postao suviše slab ili zgrčen, te ne može da radi ispravno
- Problemi sa ritmom srca – kao što je atrijalna fibrilacija (nepravilni i brzi otkucaji srca) ili supraventrikularna tahikardija (pravilni i brzi otkucaji srca)
Manje uobičajeni uzroci problema sa disanjem su:
- Bronhitis – plućno oboljenje, kada su disajni putevi abnormalno rašireni i uzrokuju konstantni kašalj sa šlajmom
- Plućna embolija – hronična blokada krvnih sudova u plućima
- Djelimični kolaps pluća izazvan rakom pluća
- Pleuralni izliv – nakupljanje tečnosti između dva lista plućne maramice (pleure)
- Suženje glavnog srčanog zaliska, koji ograničava protok krvi u ostatak organizma
- Česti napadi panike, koji mogu izazvati da hiperventilaciju
